Header Painting by Agapi Hatzi

Δευτέρα, Νοεμβρίου 26, 2018

Ευγενική απόσυρση

Σε πολλές δυτικές κοινωνίες, η κατάληξη ενός ηλικιωμένου σε οίκο ευγηρίας είναι προγραμματισμένη: οι ίδιοι οι πολίτες θεωρούν σωστό να μην επιβαρύνουν την οικογένειά τους με τα αναπόφευκτα προβλήματα των γηρατειών.

Αυτό βέβαια συνεπάγεται απομάκρυνση, τόσο φυσική όσο και συναισθηματική: παύουν να συμμετέχουν στη ζωή των παιδιών και των εγγονιών τους. Η οικογένεια γίνεται αυτομάτως μικρότερη και φτωχότερη.

Σε παλαιότερου τύπου κοινωνίες, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η ελληνική, θεωρούμε τα ηλικιωμένα μέλη της οικόγενειας εξίσου σημαντικά όσο και τα ελπιδοφόρα νιάτα -πολύ συχνά κάνουν και κουμάντο.

Αυτό συχνά συνεπάγεται ανακατωσούρα, άγχη και τρεξίματα, αλλά και τη χαρά της πολυμελούς οικογένειας, τις οικογενειακές γιορτές, την αίσθηση πως η ζωή δεν συρρικνώνεται σταδιακά και πεθαίνει, αλλά φουσκώνει, ωριμάζει και εναλλάσσεται.

Δεν ξέρω ποιο είναι το πιο σωστό -το "σωστό" γενικώς είναι μία έννοια που συνήθως περιγράφει το πιο βολικό γι' αυτόν που εκφέρει τη γνώμη.

Πάντως η δική μου γνώμη συμπίπτει με αυτήν του Paul Valery: "Η ευγένεια είναι οργανωμένη αδιαφορία". Προτιμώ μια οικογένεια γεμάτη προβλήματα, αλλά ζωντανή, παρά την "ευγένεια" της -έστω και οικειοθελούς- απόσυρσης...






Κυριακή, Σεπτεμβρίου 09, 2018

Ένας "τέλειος" κόσμος



Φαντάζομαι όλοι συμφωνούμε πως η φύση είναι ωραία· 
είτε πιστεύουμε πως την δημιούργησε κάποιος θεός, είτε πως είναι προϊόν εξέλιξης.

Η ομορφιά της φύσης έγκειται στη συνύπαρξη αταίριαστων πραγμάτων.

Πώς θα ήταν η φύση αν υπήρχαν μόνο τα "αγαθά" και τα "ωφέλιμα" -σύμφωνα πάντα με την ανθρώπινη κρίση; 
Χωρίς τα άγρια ζώα και τα δηλητηριώδη φυτά; 
Πώς θα ήταν η ζούγκλα αν της έβαζες τάξη; 
Πώς θα συνεχιζόταν η ζωή χωρίς τους "αιμοβόρους" καρχαρίες, τις "ενοχλητικές" μέλισσες και τα "γλοιώδη" ερπετά;

Έκανε ο "παντοδύναμος" λάθος επιλογές ή μήπως ο πλανήτης μας έχει αυτοκαταστροφικές τάσεις; 
Θα αμφισβητήσουν οι θρήσκοι τη σοφία του θεού ή οι επιστήμονες την εξελικτική διαδιακασία;

Η ανθρώπινη κοινωνία αποτελείται από ανθρώπους-δημιουργήματα της φύσης και δε μπορεί παρά να ομοιάζει στη φύση. 
Φαντάζεστε έναν κόσμο γεμάτο ανθρώπους που θα μιλούσαν μόνο για την αγάπη και την αρμονία; 
Όπου όλοι θα ήταν ευγενικοί, μετρημένοι και ήπιοι και θα θυσίαζαν τα ένστικτά τους στο βωμό της "τέλειας" ψυχής;

Δεν θα ήταν παρά ένας κόσμος μισερός, υποκριτικός, υποταγμένος στη θέληση των "καλών". 
Θα ζούσαμε απλά μιαν ακόμα δικτατορία· 
κι όλοι οι φθονεροί, οι λαίμαργοι και οι άπληστοι θα γίνονταν οι αγαπημένοι ήρωες της αντίστασης.

Ίσως σοφά ο παράδεισος δεν είναι παρά μια απραγματοποίητη ελπίδα, μια ανεκπλήρωτη υπόσχεση...




Παρασκευή, Αυγούστου 10, 2018

Ο λαβύρινθος

Απ’ το λαβύρινθο 
για νά ‘βγεις, 
μην ψάχνεις το Μινώταυρο·
μήτε το μίτο να πιαστείς
την έξοδο για νά ‘βρεις.

Κούρνιασε ατάραχος
σε μία σκοτεινή
απ’ της ζωής σου τις πολλές,
τις δαιδαλώδεις τις στροφές, 
και ονειρέψου 

-με μάτια ορθάνοιχτα-

πως ο λαβύρινθος 
στ’ αλήθεια δεν υπάρχει, 
πως κάποτε σαν τώρα 
όλα τα ονειρεύτηκες,  

χωρίς όμως να ξέρεις
πως στ’ όνειρό
τ’ αλλοτινό
βαθιά θε’ να πιστέψεις 
και μοναχός με 
φυλακή 
κι εχθρό 
και ημίθεη σωτήρα
το αγνό μυαλό σου
θα πλανέψεις... 





Τετάρτη, Ιουλίου 25, 2018

Δίχως λόγια

Τα πόδια αυτά που σέρνεις
για τις προσωπικές σου θλίψεις,
κάντα φτερούγες.
Για να ζεστάνεις άλλους.
Και με τα πούπουλά τους σκούπισε
-ανεπαισθήτως-
δάκρυα πιο πικρά
απ’ τα δικά σου.

Τρίτη, Ιουλίου 10, 2018

Υπάρχει και το ψυχολογικό bullying

Όταν ήμουν μικρή, περνούσα όλες τις καλοκαιρινές μου διακοπές στο εξοχικό μας, 3 μήνες εκεί. Είχα παρέα στο σπίτι στην Αθήνα, είχα παρέα στο σχολείο, είχα παρέα και στο εξοχικό.

Όταν ήμουν λοιπόν γύρω στα 10, παίζαμε ένα απόγευμα κάποιο παιχνίδι τύπου κρυφτό. Ένα κορίτσι από την παρέα, λίγο μεγαλύτερο από μένα, μου έκανε κάτι σαν κεφαλοκλείδωμα από πίσω και με το χέρι της μου έκλεινε τη μύτη και το στόμα. Δε μπορούσα να αναπνεύσω. Χτυπιόμουν να ξεφύγω, αλλά δεν με άφηνε. Οπότε αναγκάστηκα να της δαγκώσω το χέρι.

Δεν ξέρω πια μήπως ήταν καλύτερα να την αφήσω να με πνίξει… Σε συνεργασία με έναν ξάδελφό της, έπεισαν όλη σχεδόν την παρέα πως τη δάγκωσα στα καλά καθούμενα. Έγραψαν ένα ποιηματάκι και κάθε απόγευμα περνούσαν έξω από το σπίτι και φώναζαν όλοι μαζί:

«Αλεξία, προδοσία,
δεν σε θέλει ο λαός.
Πάρ’ τα δόντια σου κι εμπρός!
Είσαι σκύλος μανιακός!»

Φυσικά και θυμάμαι ακόμα το ποιηματάκι απ’ έξω… Ήταν μάλλον η πρώτη απαίσια εμπειρία της ζωής μου. Ένιωθα μόνη, ξεκομμένη και πολύ-πολύ αδικημένη. Αυτό κράτησε αρκετόν καιρό, δε μπορώ πια να υπολογίσω πόσο, γιατί τα παιδιά έχουν διαφορετική αίσθηση του χρόνου.

Όταν ξεθύμανε η ιστορία, ήμασταν πάλι όπως πριν: μέλι-γάλα. Τα παιδιά επιτίθενται βάναυσα, τα παιδιά ξεχνούν. Πιθανώς όλοι αυτοί να μην θυμούνται καν το όλο περιστατικό. Αλλά εμένα με σημάδεψε. Μ’ έκανε να πάψω να εμπιστεύομαι τους ανθρώπους, μ’ έκανε να φοβάμαι τα ψέματα, την χειριστικότητα, την ψυχολογία του όχλου.

Είμαστε τα βιώματά μας και μετά θέλει πολλή δουλειά για να ξεγίνουμε ό,τι μας παιδεύει και μας παγιδεύει.


Δευτέρα, Ιουνίου 25, 2018

Συστημικός/Αντισυστημικός και πράσσειν άλογα


Τώρα τελευταία ακούω συνεχώς μια λέξη, που παλιότερα δεν πολυχρησιμοποιούνταν, αλλά τώρα έχει γίνει καραμέλα στο στόμα όλων. Είναι η λέξη (αντι)συστημικός. Αποφάσισα λοιπόν να κάνω μια έρευνα στο διαδίκτυο και σας την παρουσιάζω.

Σύμφωνα με το λεξικό του Μπαμπινιώτη, πρόκειται περί νεολογισμού που δημιουργήθηκε γύρω στο 1970, αποτελεί μεταφορά από την ελληνογενή αγγλική λέξη systemic, και σημαίνει αυτόν που σχετίζεται με το τρέχον σύστημα/κατεστημένο ή ανήκει σε αυτό.

Αντισυστημικός από την άλλη ονομάζεται όποιος εναντιώνεται σε ή αμφισβητεί κάποιο υφιστάμενο σύστημα και τους θεσμούς του (πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, εμπορικό, θρησκευτικό, εκπαιδευτικό, καλλιτεχνικό κ.λπ.)

Στην επιστήμη, συστημική ονομάζεται ένα διεπιστημονικό γνωστικό πεδίο, που βασίζεται στη θεωρία συστημάτων. Ως σύστημα ορίζεται ένα σύνολο στοιχείων σε αλληλεπίδραση, όπου μία αλλαγή σε ένα από αυτά προκαλεί αλλαγή σε όλα τα άλλα. Η θεωρία των συστημάτων είναι μια σύγχρονη προσπάθεια σύνθεσης των διαφόρων όψεων της πραγματικότητας, υιοθετώντας μια ολιστική και «σχεσιακή» αντίληψη του κόσμου.

Η συστημική σκέψη αποτελεί λοιπόν μία μετα-επιστήμη, το αντικείμενο της οποίας είναι όλα τα επιστημονικά πεδία και σύμφωνα με την οποία «Τo Όλον είναι μεγαλύτερο από το άθροισμα των μερών του», όπως είχε πει και ο Αριστοτέλης.

Στην οικονομία, συστημικό ονομάζουμε ουσιαστικά κάτι που είναι μεταδοτικό: αν π.χ. η Ελλάδα καταρρεύσει οικονομικά, λόγω του κοινού νομίσματος και άλλων εξαρτήσεων με την υπόλοιπη Ε.Ε. μπορεί να καταρρεύσουν κι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ή αν καταρρεύσει μια «συστημική» τράπεζα, τότε θα υπάρξουν συνέπειες και σε άλλες τράπεζες ή και στο κράτος κ.λπ. 

Στην ψυχολογία, συστημική ονομάζεται η ψυχολογική προσέγγιση όπου το άτομο αναλύεται στο πλαίσιο/περιβάλλον στο οποίο ανήκει (οικογενειακό, εργασιακό, κοινωνικό, πολιτιστικό).

Στην κοινωνιολογία οι συστημικές θεωρίες είναι τόσες πολλές και τόσο αντιφατικές, που δεν ξέρω αν μπορεί να τους αποδοθεί κάποιο ενιαίο νόημα.

Τώρα, το πώς χρησιμοποιούνται οι λέξεις «συστημικός/αντισυστημικός» στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία είναι μια πονεμένη ιστορία. Απλά ο καθένας -όπως συμβαίνει με όλα τα πράγματα που συζητάμε- λέει ό,τι καταλαβαίνει, ό,τι τον συμφέρει, γενικώς ό,τι νά ‘ναι. Οι 2 λέξεις αποκτούν θετική ή αρνητική χροιά, ανάλογα με το ποιος και για ποιο σκοπό τις χρησιμοποιεί.

(Ένα άλλο θέμα, είναι πως ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να είναι «συστημικός» π.χ. ως προς το πολιτικό σύστημα, αλλά να αμφισβητεί την Εκκλησία, που αποτελεί τον θεσμό των θεσμών στην Ελλάδα -ή αντιστρόφως. Τι είναι αυτός ο άνθρωπος στην προκειμένη; Συστημικός ή αντισυστημικός;)

Σε κάθε περίπτωση, οι όροι «συστημικός» και «αντισυστημικός» δεν συνάδουν με τη συστημική θεωρία, μιας και δεν επιχειρούν τη σύνθεση, αλλά τη διχοτόμηση της κοινωνίας σε «σύστημα» και «αντισύστημα», «συστημικούς» και «αντισυστημικούς». Λες και δεν είμαστε όλοι αναπόσπαστα μέρη του συστήματος στο οποίο ζούμε. Ως εκ τούτου, αποτελούν διχαστική και ανούσια επιχειρηματολογία.





Σάββατο, Ιουνίου 09, 2018

Όλα είναι φυσικά και ισότιμα





Φτιάχνουμε μαζικές θεωρίες και τις πιστεύουμε. Θα μπορούσε να ονομάσει κανείς αυτές τις θεωρίες μαζική παράκρουση –μια ιδέα καρφώνεται στα κεφάλια των πολλών και λατρεύεται ως απόλυτη αλήθεια.

Αναφερόμαστε στη Φύση όποτε θέλουμε να επιχειρηματολογήσουμε υπέρ ή κατά κάποιας τέτοιας ανθρώπινης θεωρίας. Όμως στη Φύση απλά υπάρχουν τα πάντα. Αυτό που κάνουμε είναι να απομονώνουμε κάθε φορά συγκεκριμένα παραδείγματα και να τα φωτίζουμε.

Λέμε πως η Φύση φτιάχνει τα πλάσματα όμορφα σε μικρή ηλικία για να ζευγαρώνουν και να τεκνοποιούν. Όμως τα ζώα δεν έχουν συναίσθηση της εμφάνισης, ούτε της δικής τους ούτε των άλλων. Τα αρσενικά πηδούν απλά όποιο θηλυκό βρίσκεται κοντά τους -αυτό εξάλλου το συμμερίζονται και οι αρσενικοί άνθρωποι.

Αν η Φύση φτιάχνει τα μικρά γλυκούλικα, κι αν η Φύση έχει οποιονδήποτε σκοπό και δεν είναι όλα αυτά πάλι δικές μας θεωρίες, είναι για να δημιουργούν συναισθήματα συμπόνοιας, για να τα προστατεύσει όσο αυτά είναι αδύναμα -όχι για να είναι σέξυ.

Λέμε πως η Φύση έχει φτιάξει τα πάντα με σκοπό τη διαιώνισή της. Μπορεί… Ίσως όμως υπάρχει απλά για να υπάρχει. Σε κάθε περίπτωση η Φύση διαθέτει τόσους πολλούς τρόπους διαιώνισης, που σίγουρα δεν δίνει δεκάρα για το τι κάνει κάθε μεμονωμένο μέρος της.

Λέμε πως η ομοφυλοφιλία είναι ανθρώπινη ανωμαλία. Στη Φύση όμως υπάρχουν όντα ερμαφρόδιτα, που αναπαράγονται μόνα τους, υπάρχουν αρσενικά που γεννούν, υπάρχει ό,τι βάζει και δε βάζει ο ανθρώπινος νους. Και ο άνθρωπος είναι έτσι κι αλλιώς μέρος της Φύσης, άρα η Φύση έχει φτιάξει και τους έτσι και τους αλλιώς και τους αλλιώτικους. Όλα είναι φυσικά.

Μόνο τα μάτια μας μεταφράζουν το κάθε τι -ανάλογα με τις μαζικές θεωρίες της κάθε εποχής- σε όμορφο ή άσχημο, καλό ή κακό, ηθικό ή ανήθικο. Στη Φύση συνυπάρχουν όλα ισότιμα.

Στη Φύση, στη Ζωή, τα πάντα είναι φυσικά και ισότιμα.-